Gebruik van radar voor de pleziervaart

In de laatste jaren is de ontwikkeling van radar technologie in een stroomversnelling gekomen. De systemen zijn veel beter geworden, waarmee er ook meer voordelen zijn gekomen. Hoe zit het precies met het gebruik van een RADAR voor de pleziervaart?

Wat is radar?

Het woord RADAR is een afkorting voor “Radio detecting and ranging”. Hierin zit belangrijke informatie; door middel van radiosignalen kunnen objecten gedetecteerd worden en wordt hun afstand gemeten. Dat zijn dan ook de meest sterke eigenschappen van een radar. Om een goed beeld te krijgen moet vervolgens ook een richting van een object bepaald worden. Door de radar antenne te laten draaien kan dat bereikt worden. Deze draaiende beweging zorgt voor het karakteristieke beeld van een draaiende radar antenne.

De antenne zendt een radio puls uit, en gaat vervolgens “luisteren” naar wat er terugkaatst wordt. Objecten met enige massa en in het bijzonder metalen objecten weerkaatsen deze puls, die door de antenne weer wordt ontvangen. Door het tijdsverschil te meten tussen verzenden en ontvangen van de puls kan de afstand van het object enorm nauwkeurig berekend worden. Omdat de (rotationele) positie van de antenne bekend is, kan hier tevens een richting aan gegeven worden. Deze informatie wordt vervolgens weergegeven op een scherm.

Regelgeving radar voor pleziervaart

Als pleziervaartuig mag een radar gebruikt worden als ondersteunend middel. Het varen bij slecht zicht of mist is op sommige wateren gereguleerd in het BPR of andere lokale wetgeving. Om bij slecht zicht op die wateren “op de radar” te mogen varen dient het schip voorzien te zijn van een goedgekeurde radar. Bovendien moet de gebruiker beschikken over een radarpatent. Het gebruik van een goedgekeurde radar is voor jachten eigenlijk onmogelijk. Het zijn enorm dure systemen (€10.000,- is een instapprijs), die bovendien groot zijn. De kleinste goedgekeurde radar antenne is zo’n twee meter breed. Voor jachten blijven dus eigenlijk alleen “jachtenradars” over. Op de wateren die niet genoemd zijn in bijlage 9 van het BPR mag in slecht zicht gevaren worden zonder radar, maar dus ook mét een jachtenradar. In die gevallen kan de radar een aanzienlijke meerwaarde hebben.

Nieuwste ontwikkelingen

De huidige radars voor de pleziervaart zijn met name op korte afstand indrukwekkend vergeleken met wat een jaar of 10 geleden op de markt was. Door toepassing van breedbandtechnologie zijn veel voordelen bereikt; de antennes kunnen nu tegelijk zenden en ontvangen waardoor een geen ‘dode zone’ meer vlak rond het schip is. Bovendien is gevaarlijke straling eigenlijk geen issue meer. Ook het stroomverbruik is een fractie van wat dat was met oude magnetron systemen.

Ook aan de software zijde zijn grote stappen gezet. Een ouderwets radar beeld was lastig te interpreteren voor mensen die hier niet vaak mee werkten. Tegenwoordig kan een overlay over de kaart gemaakt worden. Het radar beeld wordt dan over de elektronische kaart geprojecteerd. Het interpreteren van waar je naar kijkt en welke echo zich waar bevind is daardoor vele malen makkelijker geworden.

Verschil tussen radar en AIS

Voor veel pleziervaarder blijkt het verschil tussen radar en AIS niet altijd duidelijk te zijn. De verschillen zijn echter gigantisch. Het allergrootste verschil zit hem in het feit dat AIS signalen simpelweg ontvangen kunnen worden in de ether. Dat AIS targets zichtbaar zijn op het scherm wil echter niet zeggen dat ze ook worden uitgezonden, en dat je dus zichtbaar bent voor andere schepen. Een radar zendt eigen signalen uit die vervolgens weer ontvangen worden. Het systeem is dus niet afhankelijk van het uitzenden van signalen door andere schepen. Kort gezegd; een radar kan in principe elk schip tonen, terwijl een AIS alleen schepen toont die zelf een AIS zender hebben. Dit zijn lang niet alle schepen.

Voor en nadelen tussen AIS en radar

Voordelen AIS

• Goedkoop om AIS te ontvangen
• Iets duurder maar nog steeds vrij betaalbaar om uit te zenden
• Kan om bochten heen kijken, erg handig op rivieren en kanalen
• Zend en ontvangt meer dan alleen positie: naam, koers, snelheid, enzovoorts kan allemaal meegezonden worden
• Kan ontvangen worden door walsystemen en zichtbaar op bijvoorbeeld Marinetaffic en dus het thuisfront

Nadelen AIS

• Update frequentie is afhankelijk van bepaalde factoren laag; elke minuut of 3 minuten een update in sommige gevallen
• Niet alle schepen hebben AIS, voor een veilige vaart kun je er dus niet op vertrouwen

Voordelen radar

• Is onafhankelijk van andere schepen of objecten, alles wat weerkaatst kan zichtbaar gemaakt worden, ook objecten op de wal of kleine andere boten
• Beeld ververst elke paar seconden en is dus bijna real time
• Een radar is een primair navigatiemiddel. Zelfs bij uitval van alle andere systemen, zoals elektronisch kompas en GPS, zal een radar een goed beeld geven van waar het schip zich bevindt ten opzichte van de omgeving.

Nadelen radar

• Vergeleken met AIS vrij duur
• Geen scheepsgegevens zichtbaar zoals naam en bestemming
• Koers en snelheid zijn alleen te berekenen, minder accuraat

De voor en nadelen van beide systemen zijn zodanig dat een combinatie van beide systemen een prachtige aanvulling op elkaar biedt.